Het beste fietszadel en meer tegen zadelpijn
Veel mensen kennen het gevoel, na uren op de fiets (of al veel eerder) heb je het helemaal gehad met het fietsen. De prachtige natuur en de aardige mensen om je heen ten spijt, zit (je wilt niet meer zitten verdorie!) je alleen nog maar te denken aan het steeds ongemakkelijker en zelfs pijnlijke gevoel aan je achterste. De zadelpijn doet je humeur tot een dieptepunt dalen zodat je gesprekspartner na enige tijd nog slechts een soort van gegrom ten antwoord krijgt. Bij thuiskomst denk je "nooit meer fietsen" en je zet je gloednieuwe glanzende stalen ros (of nee hij was zo duur omdat er extra lichte materialen waren gebruikt) in de verste hoek van de schuur, kleedje erover, grasmaaier ervoor.
Zadelpijn en gezondheid
Zadelpijn is niet alleen vervelend maar kan ook leiden tot meer serieuze consequenties. Als je lang genoeg doorfietst met een steeds pijnlijkere kont, kan een voortdurend schuren ervoor zorgen dat de huid gaat irriteren en er open wonden ontstaan. In combinatie met zweet en bacteriën zorgt dit voor nog meer pijn en bovendien duurt het vervolgens langer voordat je weer van de problemen af bent. Er kunnen bovendien infecties ontstaan. De meest ernstige vorm is de steenpuist / karbunkel / derde bal. Dit is een pijnlijke infectie met pusvorming welke zich onderhuids kan verspreiden. Het gaat gepaard met een pijnlijke, rode zwelling in grote variërend van knikker tot tennisbal.
Voor mannen is bekend dat zadelpijn op den duur kan leiden tot problemen van seksuele aard. Verminderde doorstroming van bloed zorgt voor een verdovend gevoel in de geslachtsdelen met op den duur verminderde prestaties van dit systeem tot gevolg of zelfs impotentie.
Oorzaken en oplossingen van zadelpijn
Er zijn meerdere factoren die samen of apart kunnen leiden tot zadelpijn. Als je weet wat de zadelpijn kan veroorzaken, kun je het voorkomen. Hierna worden de belangrijkste factoren die van invloed zijn op zadelpijn besproken: fietshouding, fietszadel, kleding, lichamelijke verzorging, training.
Fietshouding
De manier waarop je op de fiets zit bepaalt op welke punten van je achterwerk de druk wordt uitgeoefend en in welke mate. Als je meer rechtop op de fiets zit, rust je volledige gewicht op je achterwerk. Als je daarentegen meer voorovergebogen op de fiets zit, komt een deel van je lichaamsgewicht op je handen te rusten. Tijdens het fietsen kun je door enigszins van fietshouding te veranderen, de druk op de verschillende drukpunten van je lichaam afwisselen waardoor de kans op zadelpijn vermindert. Af en toe op de achterzijde van het zadel zitten kan bijvoorbeeld de pijn verlichten. Door af en toe op de pedalen te gaan staan kan de doorbloeding van het achterwerk worden verbeterd en de druk even helemaal worden weggenomen.
Een goede start maak je echter door een fiets te hebben met de bij jouw lichaamsbouw behorende afmetingen en afstellingen. Een te grote fiets of een te hoog afgesteld zadel zorgt ervoor dat je je benen teveel moet strekken waardoor onder meer de wrijving toeneemt. Dit kun je voorkomen door ervoor te zorgen dat wanneer je op het zadel zit en de trapper helemaal in de onderste stand staat, je been nog een klein beetje gebogen is. Als je vervolgens je hak op de trapper zet moet je been volledig recht zijn. Bij pijn aan de achterkant van je knie of op en neer bewegende heupen staat je zadel te hoog. Voel je pijn aan de voorkant van je knie, dan staat je zadel te laag. De juiste horizontale positie van het zadel is te vinden door de trapper op drie uur te zetten (een kwartslag vooruit). In die stand van de pedalen moet de loodrechte lijn vanaf de voorkant van je knie tot aan de grond door het midden van het pedaal lopen. Als deze loodrechte lijn voor het pedaal valt, moet het zadel naar achteren. Als deze lijn achter het pedaal valt moet het zadel naar voren worden gezet.
Fietszadel
Er bestaat niet één perfect fietszadel dat iedereen van de zadelpijn afhelpt. Ieder mens heeft een enigszins andere lichaamsbouw en houding waardoor een zadel voor de een wel goed zit en voor de ander minder goed. Er zijn echter wel een paar algemene opmerkingen over fietszadels te maken waar iedereen iets aan zou kunnen hebben.
Breedte
Hoe meer rechtop je op de fiets zit, hoe breder het zadel dient te zijn en hoe sportiever de houding, oftewel hoe meer naar voren gebogen je zit en daarmee het gewicht naar je handen verplaatst, hoe smaller het zadel dient te zijn. Met de twee zitbeentjes die deel zijn van de onderzijde van het bekken, zit je op het zadel. Als deze zitbotjes buiten het zadel vallen komt er teveel druk op het perineum waardoor hier een soort van verdovend gevoel kan ontstaan. Bij een te breed zadel daarentegen ga je als fietser met de heup heen en weer bewegen waardoor er meer wrijving tussen het zadel en de binnenkant van de dijbenen ontstaat. Bij vrouwen staan de zitbeentjes meestal verder uit elkaar dan bij mannen waardoor zij doorgaans een breder zadel nodig hebben.
Met een stuk golfkarton op een harde ondergrond is te bepalen wat de afstand (in millimeters) tussen de zitbeentjes is door de afstand op te meten tussen de afdrukken die je hebt achtergelaten door erop te gaan zitten.
Hardheid
Veel mensen denken dat een zachter zadel zoals een gelzadel hen van hun zadelpijn zal afhelpen. Voor relatief korte afstanden kan een gelzadel inderdaad comfortabel zitten. Bij langere ritten werkt de zachtheid van het zadel meestal echter vooral nadelig. Doordat je verder wegzakt in het zadel komt er namelijk meer druk op het perineum in plaats van op de zitbotten. Verder zorgt het wegzakken ervoor dat de ventilatie slechter wordt waardoor de temperatuur oploopt. Het gevolg hiervan is dat er meer wordt gezweet waardoor er in combinatie met wrijving sneller huidproblemen ontstaan. Ook is het mogelijk om voor noodgevallen een zacht zadeldek / schapenvacht mee te nemen.
Bol of plat
Voor iemand die veel beweegt tijdens het fietsen kan een enigszins bol/rond zadel prettiger zijn. Voor een stil zittende fietser is een vlakker zadel meestal prettiger.
Gaten en uitsparingen
Als je tijdens het fietsen ergens aan je zitvlak pijn krijgt kun je ervoor kiezen een zadel met een uitsparing te gaan gebruiken. Mannelijke fietsers kiezen bijvoorbeeld vaak voor een zadel met een uitsparing in het midden zodat er minder druk op hun perineum wordt uitgeoefend en daarmee de kans op onder meer erectieproblemen wordt verminderd. Er zijn echter ook fietszadels die uitsparingen hebben aan de voor of achterzijde om de pijn op die plekken weg te nemen. Bij pijn aan de geslachtsdelen kan ook eerst geprobeerd worden het zadel wat naar voren te kantelen. Vooral mensen die minder flexibel zijn kunnen baat hebben bij een zadel met een uitsparing. Zij zijn immers minder goed in staat hun bekken te bewegen waardoor ze de druk op een bepaald punt minder goed kunnen aanpassen. Fietszadels van het merk ISM zijn speciaal ontwikkeld tegen het ongezonde, verdovende gevoel in de geslachtsdelen / perineum en hebben een uitsparing aan de voorzijde.
Materiaal
Vroeger was een lederen zadel het beste dat je kon kopen. Niet alleen ziet zo'n leren fietszadel er mooi uit, het ademt bovendien en vormt zich naar verloop van tijd naar je lichaam. Het nadeel van een lederen zadel is echter dat het moet worden onderhouden om soepel te houden en dat het enige tijd duurt voordat je er comfortabel op zit. Moderne kunststof zadels hebben echter ook ademende kwaliteiten, zijn lichter en goedkoper. Voor wielrenners is gewichtsbesparing voorts van belang om welke reden ze vaak kiezen voor gewichtsbesparende materialen als magnesium, titanium of carbon. Deze materialen worden dan vooral gebruikt voor de rail onder het zadeldek maar er bestaan ook 'full carbon' fietszadels.
Kleding
Je kunt nog zo'n goede fietshouding en zadel hebben, als je gaat fietsen met een onderbroek van karton krijg je alsnog problemen. Zorg ervoor dat je als je gaat fietsen gladde ventilerende kleding zonder irriterende naden aan hebt. Een goede fietsbroek met zeem geeft nog meer comfort. Trek de fietsbroek overigens niet over ondergoed heen aan omdat dit dan weer oncomfortabele vouwen en dergelijke kan veroorzaken. Gebruik de fietsbroek niet meerdere dagen ongewassen of slechts uitgespoeld achter elkaar om te voorkomen dat zweet, zout en bacteriën zich ophopen. Was daarentegen de fietsbroek na elke fietstocht in antibacterieel wasmiddel en spoel deze daarna goed uit zodat er geen zeepresten achterblijven. Om na een dag fietsen sneller te herstellen kan het helpen luchtige kleding te dragen zodat je minder zweet. Voor noodgevallen kunnen tijdelijk dunne kussentjes worden gedragen om de zadelpijn te verzachten. In sommige gevallen zorgt een verschil in beenlengte voor problemen. Als er aan één zijde pijn optreedt kan het lonen hiernaar te kijken. Mogelijke oplossingen is het gebruik van zooltjes of vulplaatjes. Een podotherapeut kan hierbij helpen.
Lichamelijke verzorging
Zwaardere personen hebben eerder last van zadelpijn dan lichte personen. Afvallen is dus een goede methode om de zadelpijn te verminderen.
Zadelpijn kan verder worden verminderd door de huid goed te verzorgen met bodylotion en schoon en droog aan de fietstocht te beginnen.
Voor verre fietstochten gebruiken veel fietsers een chamois crème (ook wel broekencrème genoemd) die dun op de lichaamsdelen wordt gesmeerd die te lijden hebben onder wrijving (vermijd intieme delen). Ook wordt na elke wasbeurt een dunne laag op de binnenbroek aangebracht; dit kan op elke fietsbroek. De crème vermindert de wrijving en houdt de huid koeler. Verder helpt het irritatieplekken, ontstekingen, bacteriële en schimmelinfecties te voorkomen. Er zijn overigens mensen die beweren dat het gebruik van crème de huid weker en kwetsbaarder maakt maar de meeste fietsers lijken het hier niet mee eens te zijn. Bij gebrek aan deze crème wordt ook wel eens gebruikgemaakt van talkpoeder.
Het is af te raden om schaamhaar weg te scheren omdat dit de kans op infecties vergroot. Er wordt zelfs beweerd dat schaamhaar beschermt tegen wrijving en helpt het zweet af te voeren.
Zadelpijn kan verder worden verzacht door het gebruik van paracetamol. (Ibuprofen is in tegenstelling tot paracetamol ontstekingremmend maar heeft meer bijwerkingen om welke reden het beter vermeden kan worden.)
Voor het ontsmetten van een wond waarbij de huid nog intact is kan gebruik worden gemaakt van een alcoholische jodium- of chloorhexidine oplossing (kijk uit bij allergie, schildklieraandoening of zwangere vrouwen). Als de huid niet meer intact is kan beter een middel zonder alcohol worden gebruikt zoals povidonjodium of een waterige chloorhexidine oplossing. Voor een bacteriële infectie wordt onder meer acne crème gebruikt of een crème met fusidinezuur. Als er al problemen zijn en er moet per se worden doorgefietst, wordt wel eens gebruik gemaakt van een verdovende crème met lidocaine. Hoewel dit tijdelijk de pijn kan verminderen, wordt hiermee het probleem alleen maar gemaskeerd.
Een relatief ernstig probleem als een steenpuist verdwijnt alleen door rust te nemen eventueel gecombineerd met een medische ingreep waarbij de infectiebron wordt blootgelegd.
Na een fietstocht helpt een koude douche om af te koelen en de bloedsomloop te stimuleren.
Neem tenslotte voldoende rust om te herstellen.
Training
Door vaker te fietsen zal je lichaam de juiste spieren ontwikkelen zodat de kans op zadelpijn afneemt. Begin met korte fietstochten en bouw de afstand op. Door het proces dat supercompensatie wordt genoemd zal het lichaam steeds beter geschikt zijn voor fietstochten.
Conclusie: welk fietszadel?
